TERAPIA DOROSŁYCH DZIECI ALKOHOLIKÓW ‘DDA’

Najskuteczniejsza terapia DDA odbywa się podczas pracy grupowej. Indywidualne sesje z terapeutą mają zadanie diagnostyczno-konsultacyjne. Terapeuta po rozpoznaniu problemów klienta układa dla niego indywidualny program, uwzględniający obszary, na które brak miejsca podczas terapii grupowej. Wyznaczone cele terapii korespondują ze zmianami, jakich pragnie klient: mają prowadzić do zmiany myślenia o problemie, sposobu radzenia sobie z trudnymi obszarami, w efekcie zmiany niechcianych zachowań. Podstawą terapii DDA jest opuszczenie starej tożsamości i zbudowanie nowej. Przebieg terapii w można podzielić na 4 fazy:

 

1)     uświadomienie bolesnej prawdy o sobie – przyznanie, że osoby, które zamieniły dzieciństwo DDA w piekło, były alkoholikami.

 

2)     przekroczenie bariery milczenia i zaprzeczania  – nadszedł czas, by przestać rozpamiętywać o bolesnej przeszłości, a zacząć o niej mówić (przy wsparciu grupy osób
o podobnych doświadczeniach).

DDA poznają schemat funkcjonowania rodziny alkoholowej, mechanizmy obronne, z pomocą których dzieci radzą sobie z tym niezrozumiałym, zagrażającym światem i jak te doświadczenia z dzieciństwa przenoszą w dorosłe życie. Ten etap terapii pozwala przyjrzeć się, które jak powstawały pewne problemy. Odniesiona do siebie wiedza pozwala lepiej zrozumieć i uporządkować dotychczasowe przeżycia, wspólnota przeżyć wywołuje chęć dzielenia skrywanymi dotąd uczuciami.
3) uporządkowanie przeszłości, nazwanie doznanych krzywd

To etap głębokiej pracy psychoterapeutycznej związanej z rozliczaniem przeszłości. Wracają doznane krzywdy, niezaspokojone potrzeby, nad którymi DDA pracuje z pozycji osoby dorosłej.

4) żyć tu i teraz

Ważne, by skupić się na tym, co teraz dzieje się w życiu. DDA przyglądają się obszarom,
w których funkcjonują, uczą się jak rozwijać to, co im się podoba a zmieniać to tego, z czego są niezadowoleni (przykładowo: uporządkować swoje życie, wyznaczyć granice między pracą, czasem poświęcanym bliskim a czasem dla siebie).

 

Celem terapii DDA jest zostawienie trudnego dzieciństwa za sobą, urealnienie obrazu siebie, uporządkowanie życie. W czasie terapii DDA uczą się widzieć siebie prawdziwie, mierzą się z trudnymi uczuciami i wspomnieniami, co pomaga poczuć własną siłę i niezależność. Utworzony podczas terapii obraz siebie jest pozytywniejszy niż dotychczasowa wizja. Uwolnienie się od dziecięcego poczucia krzywdy uczy konstruktywnego radzenia sobie z emocjami, otwarcia się na siebie i na innych.

 

Rozwój psychiczny dziecka wiąże się z jego relacjami z osobami dorosłymi. Dziecko wchodząc w relację z bliskimi osobami dorosłymi – tworzy ich wewnętrzną reprezentację, obraz siebie, buduje matrycę poznawczą, poprzez którą będzie poznawać i rozumieć świat.

Zgodnie z koncepcją Erika Eriksona w rozwoju osobowym przechodzimy przez kolejne fazy nabywając określone cechy czy kompetencje. Pomyślne przejście przez daną fazę rozwoju wiąże się z odgrywaniem przez rodziców określonych zachowań, umożliwiających rozwinięcie się u dziecka określonej funkcji psychicznej.

 

W okresie niemowlęctwa najważniejsze jest poczucie bezpieczeństwa – które wytwarza się, gdy matka karmiąc, głaszcząc, przytulając zaspokaja potrzebę głodu, ciepła
i bliskości. Stopniowo od jedności (mama i ja to jedność) następuje rozdzielenie
i ukształtowanie u dziecka poczucia odrębności. W bezpiecznym stylu więzi dziecko dostaje  od matki fundamentalne poczucie bezpieczeństwa, omnipotencji – nadzieję, że „jest w stanie osiągnąć wszystko”. Pierwszy etap rozwoju jest kamieniem węgielnym silnego, zdrowego ego – dziecko uczy się wchodzić w sytuacje kryzysowe z nadzieją poradzenia sobie.

W przypadku zaburzonych stylów więzi w rodzinie dysfunkcyjnej, wszczepiony zostaje lęk podstawowy, wytwarza się podstawowa nieufność, obawa o przyszłość w matrycy,
za pomocą której dziecko, a później dorosły porusza się w świecie.

 

Okres wczesnego dzieciństwa (2-3 lata) – dziecko poszukuje drogi do uniezależnienia się od rodziców, okres „ja sam”. Poznaje świat dookoła siebie – istniejący porządek, reguły, uświadamia sobie własne cele i pragnienia. Ważne jest, aby metody wychowawcze, które stosują rodzice nie były zbyt sztywne, by istniała równowaga pomiędzy pobudzaniem rozwoju a stawianiem granic dziecku.

Prawidłowe postawy rodziców kształtują w dziecku poczucie autonomii, własnej wartości, chęć poznawania świata, samodzielność, umiejętność wyrażania emocji. Brak zrozumienia dla potrzeb dziecka powoduje złamanie woli dziecka, rezygnację, bądź pozorne uleganie rodzicom, poczucie wstydu i zwątpienia.

 

Okres zabawy (4-5 lat) to czas socjalizacji, nawiązywania kontaktów społecznych
w domu i przedszkolu – ważną rolę odgrywa wyobraźnia dziecka wykorzystywana podczas zabaw, oswajania się z różnorodnymi rolami (również kobiety i mężczyzny). To czas eksperymentowania, kreatywności, planowania, czerpania przyjemności z realizacji zadań. Prawidłowe przejście przez tą fazę rozwija inicjatywę, nieprawidłowe poczucie winy.

 

W okresie szkolnym (6-14 lat) zabawa ustępuje miejsca szkolnym obowiązkom. Dziecko opanowuje wiedzę i umiejętności, uczy się współdziałać w grupie. Ważną rolę pełnią koledzy i nauczyciele oraz wsparcie ze strony rodziców, którzy swoim zachowaniem modelują zachowanie dziecka. Postawa „jestem w stanie to zrobić”, wytwarza w dziecku poczucie kompetencji i sukcesu. Niepowodzenia powodują poczucie niedostosowania i niższości.

 

W okresie dojrzewania (15-20 lata) nastolatek zbiera owoce z poprzednich etapów, gdy brakuje kośćca budowanego wcześniej, będzie to niełatwy czas, dodatkowo utrudniony przez pracę hormonów. Pytanie „kim jestem” jest jednym z najważniejszych. To czas określania sobie celów, dokonywania wyborów, ocena autorytetów, czas kształtowania się spójnej tożsamości, wierności wyznawanym przekonaniom. Pomieszanie tożsamości, tożsamość negatywna „nie jestem dość dobry” są wynikiem zaburzeń w poprzednich fazach rozwoju. Przejście przez ten okres, pozwala wejść w młodość, dorosłość i dojrzałość.

 

Okres młodości (20-35 lat) to czas bliskości, bliskich i trwałych związków z innymi ludźmi. W wyniku prawidłowego rozwoju czujemy się bezpiecznie, znamy granice, mamy nadzieję, wolę, znamy celowość własnych działań, posiadamy poczucie kompetencji, jesteśmy autonomiczni i wierni sobie. Szanujemy własną tożsamość i tożsamość partnera, potrafimy przeżywać miłości i oddanie dla drugiej osoby. Niepomyślne przejście tego etapu wyzwala lęk przed utratą własnej tożsamości, pozbawienie treści związków z innymi ludźmi.

 

Okres dorosłości (36 – 70 lat) to czas produktywności i twórczości, troski o innych. Człowiek poszukuje możliwości wyrażenia siebie. Najważniejszym jest przedłużenie gatunku
i wychowanie dzieci / wnuków. Niepomyślne przejście – stagnacja, nadmierna troska
o siebie.

 

W okresie dojrzałości (powyżej 70 roku) człowiek dokonuje oceny własnego życia, by zdobyć uznania dla swoich osiągnięć, zaakceptować siebie, przemijanie. Pomyślne rozwiązanie to poczucie satysfakcji z własnego życia, wewnętrzna integralność. Niepomyślne rozwiązanie – żal z powodu błędów życiowych, rozpacz.

autorka: Daria Jarema Celmer – psychoterapeutka